Bên cạnh chất lượng cuộc sống hàng đầu, hệ thống giáo dục Canada thuộc top 3 quốc gia đứng đầu thế giới về mức đầu tư bình quân đầu người dành cho hệ giáo dục sau trung học (theo số liệu từ Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế). Cùng Harvey Law Group Vietnam tìm hiểu chi tiết thông tin về tổng quan hệ thống giáo dục Canada trong bài viết sau.
Phân quyền tỉnh bang trong giáo dục
Một điểm đặc biệt của hệ thống giáo dục Canada là không có Bộ Giáo dục liên bang. Thay vào đó, 10 tỉnh bang và 3 vùng lãnh thổ chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc quản lý, điều hành và xây dựng chương trình học. Điều này có nghĩa là mỗi tỉnh bang có thể có quy định riêng về độ tuổi bắt buộc đi học, cấu trúc lớp, phương pháp giảng dạy và cách đánh giá học sinh.
Để đảm bảo sự đồng bộ, các tỉnh bang phối hợp thông qua Hội đồng Bộ trưởng Giáo dục Canada (CMEC – Council of Ministers of Education, Canada). Tổ chức này giúp chia sẻ thông tin, thống nhất các tiêu chuẩn chung, đồng thời vẫn giữ nguyên tính linh hoạt để phù hợp với đặc điểm của từng địa phương.
Cách phân quyền này mang lại nhiều lợi ích: học sinh có thể học chương trình phù hợp với môi trường địa phương, phụ huynh có nhiều lựa chọn hơn, và bằng cấp vẫn được công nhận trên toàn quốc cũng như quốc tế. Chính sự linh hoạt và độc lập giữa các tỉnh bang đã góp phần tạo nên sự đa dạng và chất lượng cao của hệ thống giáo dục Canada.
Các cấp bậc trong hệ thống giáo dục Canada
Hệ thống giáo dục Canada được chia thành nhiều bậc học, đảm bảo học sinh có lộ trình phát triển rõ ràng từ nhỏ đến khi bước vào đại học hoặc thị trường lao động. Nhìn chung, có ba cấp bậc chính như sau:
Giáo dục mầm non và tiểu học
Trẻ em ở Canada thường bắt đầu đi học từ 4–5 tuổi với lớp mẫu giáo (Kindergarten).
Sau đó bước vào tiểu học, thường kéo dài đến lớp 6 hoặc lớp 7, tùy tỉnh bang.
Ở cấp bậc này, học sinh được trang bị những kỹ năng nền tảng như đọc, viết, toán học và kỹ năng xã hội, giúp tạo nền móng cho quá trình học tập sau này.
Trung học
Sau tiểu học, học sinh tiếp tục bậc trung học cơ sở và trung học phổ thông. Thời gian thường kéo dài đến lớp 12, học sinh tốt nghiệp ở độ tuổi 17–18.
Điểm khác biệt đáng chú ý là Québec: học sinh chỉ học đến lớp 11 (Secondary V), sau đó tham gia chương trình CÉGEP (Collège d’enseignement général et professionnel). CÉGEP có 2 lựa chọn:
- Chương trình dự bị đại học (2 năm) để vào đại học.
- Chương trình kỹ thuật (3 năm) để đi làm ngay hoặc tiếp tục học lên.
Sau trung học
Sau khi tốt nghiệp Trung học ở Canada, học sinh có cơ hội tiếp tục học tập trong các khóa học:
- Cao đẳng (College/Institute/Polytechnic): tập trung vào đào tạo nghề, chứng chỉ và bằng diploma, mang tính ứng dụng cao, thường có chương trình thực tập (co-op).
- Đại học (University): đào tạo các bậc Cử nhân (Bachelor’s), Thạc sĩ (Master’s), và Tiến sĩ (PhD).
- Trường dạy nghề và học viện chuyên ngành: cung cấp khóa đào tạo ngắn hạn, tập trung vào kỹ năng thực hành.
Loại hình trường học tại Canada
Trường công lập
Đây là loại hình phổ biến nhất, được tài trợ bởi chính quyền tỉnh bang và ngân sách địa phương nên học phí cho công dân và thường trú nhân gần như miễn phí. Lớp học thường có sĩ số vừa phải, giáo viên được đào tạo chuyên nghiệp và quản lý bởi hội đồng trường.
Một số tỉnh bang như Ontario hay Alberta còn có trường công lập Công giáo, tạo thêm lựa chọn cho phụ huynh muốn môi trường học gắn với tôn giáo.
Trường tư thục
Trường tư hoạt động nhờ học phí và tài trợ từ tổ chức hoặc cá nhân. Điểm nổi bật là sĩ số nhỏ, chú trọng hỗ trợ cá nhân, nhiều định hướng đặc thù như quốc tế, nội trú, nghệ thuật, thể thao hay STEM.
Một số trường có yêu cầu đầu vào cao, môi trường học tập cạnh tranh, chất lượng. Học phí thường cao hơn trường công, nhưng nhiều trường có học bổng hoặc hỗ trợ tài chính.
Trường charter (Charter Schools) – chỉ có ở Alberta
Đây là mô hình đặc biệt: trường công lập nhưng hoạt động tự chủ, có triết lý giáo dục riêng. Dù được tài trợ từ chính quyền Alberta, trường charter vẫn độc lập với hội đồng trường địa phương.
Học sinh Alberta không phải đóng học phí, song mỗi trường có tiêu chí tuyển sinh riêng, thường tập trung vào các lĩnh vực như STEM, nghệ thuật hay kỹ năng lãnh đạo.
Năm học ở Canada bắt đầu và kết thúc khi nào?
Lịch học ở Canada thường bắt đầu vào tháng 9 và kết thúc vào tháng 6 năm sau. Một năm học có hai học kỳ chính (tháng 9 – tháng 12 và tháng 1 – tháng 6). Một số trường, đặc biệt là đại học và cao đẳng, có thể tổ chức thêm học kỳ mùa hè (tháng 5 – tháng 8) dành cho sinh viên muốn rút ngắn thời gian học.
Ngoài ra, học sinh được nghỉ lễ Giáng sinh, kỳ nghỉ đông và nghỉ xuân (Spring Break) khoảng 1–2 tuần. Việc nắm rõ thời gian này giúp phụ huynh quốc tế dễ dàng hơn khi chuẩn bị hồ sơ nhập học cho con.
Ngôn ngữ trong hệ thống giáo dục Canada
Canada có hai ngôn ngữ chính thức là tiếng Anh và tiếng Pháp, vì vậy hệ thống giáo dục cũng chia thành trường dạy bằng tiếng Anh, tiếng Pháp hoặc song ngữ.
- Ở các tỉnh như Ontario, British Columbia, Alberta, tiếng Anh là ngôn ngữ giảng dạy chủ yếu.
- Ở Quebec, phần lớn chương trình học bằng tiếng Pháp, tuy nhiên vẫn có trường sử dụng tiếng Anh.
- Một số khu vực khác, đặc biệt là Manitoba hay New Brunswick, tồn tại chương trình song ngữ, giúp học sinh thành thạo cả hai ngôn ngữ.
Giáo dục bắt buộc ở Canada
Ở Canada, giáo dục là bắt buộc từ khoảng 6 tuổi đến 16 tuổi (tùy tỉnh bang, có nơi đến 18 tuổi). Trẻ em sẽ được học miễn phí tại các trường công lập trong giai đoạn này. Chính phủ quy định để mọi công dân đều có nền tảng kiến thức cơ bản, đảm bảo cơ hội phát triển công bằng. Việc đi học là nghĩa vụ, nhưng cũng là quyền lợi được Nhà nước bảo hộ cho mọi trẻ em, kể cả con em người nhập cư.
Đặc điểm đánh giá và tốt nghiệp
Hệ thống đánh giá ở Canada không quá nặng về điểm số mà chú trọng phát triển toàn diện:
- Phương pháp đánh giá: kết hợp điểm bài tập, bài kiểm tra, dự án nhóm, thuyết trình và sự tham gia trong lớp.
- Thang điểm: thường từ A+ đến F hoặc theo thang 0–100 tùy tỉnh bang.
- Tốt nghiệp phổ thông: học sinh cần đạt đủ tín chỉ theo quy định từng tỉnh bang (thường 30 tín chỉ cho bậc trung học) và hoàn thành các môn bắt buộc như tiếng Anh/Pháp, Toán, Khoa học, Lịch sử, Giáo dục công dân. Một số tỉnh yêu cầu thêm bài kiểm tra chuẩn hóa hoặc giờ hoạt động cộng đồng.
- Bằng tốt nghiệp trung học (High School Diploma) của Canada được công nhận rộng rãi trên thế giới, giúp học sinh dễ dàng nộp đơn vào các trường đại học trong và ngoài nước.
Lời khuyên cho phụ huynh và học sinh quốc tế
Trước khi nhập học ở Canada, phụ huynh và học sinh cần tìm hiểu kỹ về chương trình học tại đây
Trước khi bắt đầu định cư và học tập tại Canada, phụ huynh và học sinh quốc tế cần chú ý:
- Tìm hiểu trước hệ thống tỉnh bang: Mỗi tỉnh có chương trình học, cách chấm điểm và yêu cầu tốt nghiệp khác nhau. Phụ huynh nên tham khảo kỹ để lựa chọn nơi phù hợp.
- Chuẩn bị ngoại ngữ sớm: Tiếng Anh hoặc tiếng Pháp là điều kiện quan trọng giúp học sinh hòa nhập nhanh. Nhiều trường có lớp hỗ trợ ESL/FSL (English/French as a Second Language).
- Tham gia hoạt động ngoại khóa: Canada đánh giá cao sự năng động, nên học sinh quốc tế nên tham gia câu lạc bộ, thể thao hoặc tình nguyện để phát triển kỹ năng mềm.
- Trao đổi thường xuyên với giáo viên: Giáo viên ở Canada cởi mở, khuyến khích phụ huynh trao đổi về tiến bộ và khó khăn của con.
- Lựa chọn trường phù hợp: Nếu muốn con hướng tới đại học, nên chọn trường có chương trình học thuật mạnh; nếu thiên về nghề nghiệp, có thể chọn các trường trung học hoặc cao đẳng định hướng nghề.
Với những thông tin trên, chúng tôi hy vọng đã giúp Quý nhà đầu tư hiểu hơn về hệ thống giáo dục Canada hiện nay. Với hơn 30 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực đầu tư định cư, Harvey Law Group Vietnam hân hạnh được đồng hành cùng gia đình Quý nhà đầu tư trên con đường định cư Canada. Nếu có bất cứ thắc mắc nào cần được giải đáp và tư vấn, hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua số Hotline: 0914441016 hoặc Email vietnam@harveylawcorporation.com.
